Nghệ thuật nắm thời cơ và chỉ đạo Tổng khởi nghĩa

QĐND – Thắng lợi của cuộc Tổng khởi nghĩa Cách mạng Tháng Tám năm 1945, giành chính quyền về tay nhân dân để lại nhiều bài học kinh nghiệm quý, trong đó nổi bật là nghệ thuật chớp thời cơ phát động Tổng khởi nghĩa giành chính quyền của Đảng ta, dưới sự lãnh đạo của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Đầu tháng 8-1945, tình hình khách quan thuận lợi nhất cho Tổng khởi nghĩa giành chính quyền trong cả nước đã đến. Đó là phát xít Nhật bị quân đội Liên Xô và Đồng minh đánh bại, buộc phải đầu hàng vô điều kiện. Ở Đông Dương, binh lính Nhật hoang mang cực độ, chia rẽ và tê liệt; hơn 7 vạn quân Nhật đang chờ quân Đồng minh vào giải giáp. Chính phủ thân Nhật của Trần Trọng Kim đang đứng trước tình thế tuyệt vọng, tình thế trực tiếp của cách mạng đã xuất hiện, những điều kiện để Đảng ta phát động Tổng khởi nghĩa giành chính quyền trong cả nước đã hội tụ đầy đủ. Hội nghị Trung ương của Đảng họp ngày 13-8-1945 ra Nghị quyết “phát động Tổng khởi nghĩa giành chính quyền trên phạm vi toàn quốc”. Tinh thần chỉ đạo của Trung ương Đảng là: Phải giành cho được chính quyền, bằng cách đập tan chính phủ thân Nhật Trần Trọng Kim, lập ra chính quyền cách mạng trước khi quân Đồng minh kéo vào.

Khởi nghĩa giành chính quyền ở Sài Gòn ngày 25-8-1945. Ảnh tư liệu.

Đây là thời điểm phong trào cách mạng nước ta đã lên tới cao trào, quần chúng cách mạng, Mặt trận Việt Minh đã sẵn sàng hành động với một khí thế chưa từng có, lực lượng cách mạng đã lôi kéo được các tầng lớp trung gian, lừng chừng, ngả hẳn về phía cách mạng. Đảng Cộng sản Đông Dương đã có kế hoạch đầy đủ, tổ chức “Quốc dân Đại hội Tân Trào”, ra bản “Quân lệnh số 1”, lập “Ủy ban Khởi nghĩa toàn quốc” và cử cán bộ chủ chốt đi các địa phương lãnh đạo Tổng khởi nghĩa. Dù đang bị ốm giữa rừng Tân Trào, Chủ tịch Hồ Chí Minh theo dõi tình hình sâu sát, chỉ thị hành động kiên quyết giành chính quyền. Mặc dù ở Đông Dương, phát xít Nhật còn tới 7 vạn quân, song chúng rất hoang mang, dao động đến cực độ, tinh thần rệu rã đang chờ quân Đồng minh vào giải giáp. Chính phủ tay sai Trần Trọng Kim như “rắn mất đầu”, trong khi đó quân Đồng minh chưa kịp kéo vào Đông Dương, các thế lực thù địch đang cấu xé tranh giành quyền lực, thế quân địch chưa ổn định, đứng chân chưa vững.

Nắm vững thời cơ, thực hiện sự chỉ đạo của Trung ương Đảng, từ ngày 14-8 đến 28-8, các địa phương cả nước đứng lên Tổng khởi nghĩa giành chính quyền thắng lợi. Ngày 2-9-1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn Độc lập khai sinh ra nước Việt Nam dân chủ cộng hòa. Có thể khẳng định, thành công lớn nhất của nghệ thuật khởi nghĩa vũ trang trong Cách mạng Tháng Tám là Đảng ta đã chọn đúng thời cơ. Đó là lúc quân Anh chưa vào miền Nam và quân Tưởng chưa vào miền Bắc để giải giáp quân Nhật, cũng là lúc quân Nhật bại trận mất tinh thần, ngồi chờ quân Đồng minh đến tước vũ khí, ngụy quyền tay sai bỏ trốn hoặc đầu hàng chính quyền cách mạng. Chọn đúng thời cơ là một khoa học, là một nghệ thuật, nhờ vậy sức mạnh của toàn dân ta được nhân lên gấp bội, tiến tới Tổng khởi nghĩa giành chính quyền trong cả nước một cách nhanh, gọn, không đổ nhiều máu và thành công triệt để.

Thành công của Cách mạng Tháng Tám chứng tỏ, Đảng ta, đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh có tầm nhìn vượt trước thời gian, xác định đúng thời cơ, đã chuẩn bị tốt lực lượng, sẵn sàng chủ động, chớp thời cơ lãnh đạo nhân dân đứng lên Tổng khởi nghĩa giành thắng lợi. Đây là sự vận dụng sáng tạo quy luật vận động phát triển của khởi nghĩa và cách mạng, khôn khéo trong nghệ thuật chỉ đạo chớp thời cơ, giành thắng lợi. Đã 66 năm trôi qua, bài học về nhận định thời cơ và chớp thời cơ trong Cách mạng Tháng Tám vẫn còn nguyên giá trị thời sự, là tài sản vô giá trong kho tàng nghệ thuật quân sự Việt Nam. Trong công cuộc đổi mới hiện nay, chúng ta tiếp tục nghiên cứu, bổ sung phát triển nền nghệ thuật quân sự Việt Nam lên một tầm cao mới, triệt để tận dụng thời cơ thuận lợi mà Đảng, Nhà nước, nhân dân tạo ra, xây quân đội ngày càng cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, góp phần vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam XHCN.

Đại tá Đào Văn Đệ

qdnd.vn