Trận công kiên then chốt mở màn Chiến dịch Hòa Bình

Kỷ niệm 60 năm Chiến thắng Tu Vũ (10-12-1951/10-12-2011)

QĐND – Nhằm tiêu diệt một bộ phận quan trọng sinh lực của địch, tiến tới phá tan kế hoạch chiếm đóng Hòa Bình của chúng, đẩy mạnh chiến tranh du kích ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ, Bộ Chính trị Trung ương Đảng và Tổng quân ủy họp quyết định mở Chiến dịch Hòa Bình. Theo kế hoạch, giai đoạn đầu chiến dịch, ta tập trung binh hỏa lực đột phá khu phòng ngự sông Đà, xác định trận mở màn quyết định là cứ điểm Tu Vũ (nay thuộc xã Tu Vũ, huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ). Mục tiêu trận đánh là tiêu diệt một bộ phận sinh lực, triệt đường tiếp tế chủ yếu trên sông của địch, mở rộng đường giao thông vận chuyển chiến lược của ta, tạo thế cho chiến dịch phát triển để giành thắng lợi.

Các lực lượng tham gia trận đánh Tu Vũ gồm Trung đoàn 88 (Đại đoàn 308) được tăng cường một tiểu đoàn bộ binh và 8 khẩu sơn pháo 75mm, cùng một đại đội súng phòng không 12,7mm. Theo kế hoạch, 17 giờ ngày 10-12-1951, các đơn vị bí mật hành quân vào chiếm lĩnh trận địa, đến hơn 23 giờ ngày 10-12 cơ bản tới các vị trí tập kết. Ngay sau đó, bộ đội tổ chức các mũi tiến công mãnh liệt vào các vị trí quân địch. 3 giờ 30 phút ngày 11-12-1951, quân ta làm chủ hoàn toàn trận địa. Thắng lợi của trận Tu Vũ tạo thuận lợi cho bộ đội ta phát triển chiến dịch tiến công, từng bước đánh bại quân địch, giành thắng lợi, kết thúc Chiến dịch Hòa Bình (ngày 25-2-1952).

Xe tăng và trận địa hỏa lực của quân Pháp bị phá hủy tại Tu Vũ.
Ảnh tư liệu.

Chiến thắng Tu Vũ, trận công kiên then chốt lớn cho thấy, ta đã chọn đúng mục tiêu, hướng tiến công trong trận mở màn chiến dịch. Tại cứ điểm Tu Vũ, địch bố trí một tiểu đoàn Âu-Phi, một đại đội người địa phương, tổ chức phòng ngự thành 3 khu (A, B, C) với 3 xe tăng, có công sự gỗ đất, 4 hàng rào kẽm gai, được lực lượng pháo binh ở Chẹ, Đá Chông, Thủ Pháp yểm trợ. Bộ chỉ huy chiến dịch nhận định: Cứ điểm Tu Vũ thuộc phân khu Sông Đà-Ba Vì, tổ chức phòng ngự ở vào thế tương đối yếu so với các vị trí khác, bởi nằm ở vị trí dễ bị cô lập khi ta tiến công do sông ngăn cách và xa các căn cứ Sơn Tây, Trung Hà. Muốn ứng cứu cho cứ điểm Tu Vũ khi bị ta tiến công, địch chỉ có thể sử dụng đường bộ theo trục đường số 87 và đường thủy theo dòng sông Đà.

Trên cơ sở lựa chọn đúng mục tiêu tiến công, Bộ chỉ huy chiến dịch xác định 3 hướng tiến công vào cứ điểm Tu Vũ: Hướng chủ yếu, do Tiểu đoàn 29 được tăng cường một khẩu ĐKZ 57mm, 2 ba-dô-ca, tổ chức 2 mũi đột phá tiến công, tiêu diệt sở chỉ huy Tiểu đoàn 1 và lực lượng địch ở khu A. Hướng thứ yếu, do Tiểu đoàn 23 được tăng cường một khẩu ĐKZ 57mm, hai đại liên, tổ chức thành hai mũi đột phá, tiêu diệt địch ở khu B. Hướng phối hợp, Tiểu đoàn 322 được tăng cường một đại đội bộ binh, hai khẩu ĐKZ 57mm, hai cối 82mm, hai đại liên, một sơn pháo 75mm, tiến công tiêu diệt địch ở khu C. Còn Tiểu đoàn pháo binh 80 (thiếu) làm đội dự bị sẵn sàng chi viện hỏa lực cho các hướng khi có lệnh.

Sự lựa chọn 3 mục tiêu và xác định 3 hướng tiến công trong trận mở màn chiến dịch là hoàn toàn có cơ sở, bảo đảm yếu tố đánh chắc thắng. Đây cũng là sự lựa chọn phù hợp với phương châm chiến dịch là tập trung binh hỏa lực đột phá từng khu vực phòng ngự, triệt phá đường tiếp tế chủ yếu bằng đường thủy của địch và trận đánh cơ bản đã diễn ra như dự kiến. Mặc dù trước trận đánh xảy ra tình huống ngoài dự kiến, khi bộ đội ta hành quân vào chiếm lĩnh trận địa, bị địch phát hiện và dùng pháo binh bắn ngăn chặn dữ dội, nhưng trận Tu Vũ vẫn diễn ra đúng kế hoạch. Ngay đêm 10-12, trên hướng phối hợp, quân ta nổ súng trước, sau 2 giờ chiến đấu chiếm được khu C. Tiếp đó, trên hai hướng chủ yếu và thứ yếu, sau khi dùng hỏa lực pháo binh chế áp, các đơn vị tổ chức thành các mũi đồng loạt đột phá mãnh liệt vào 2 khu A và B, tiêu diệt hoàn toàn cứ điểm địch.

Trận Tu Vũ là một trong những trận đánh công kiên điển hình quy mô trung đoàn tiêu diệt các cứ điểm độc lập tiểu đoàn địch ở trung du-đồng bằng, nơi địch có ưu thế về hỏa lực và sức cơ động lực lượng. Song, do ta chọn đúng mục tiêu địch có những sơ hở; cán bộ, chiến sĩ ta làm tốt công tác chuẩn bị, quyết tâm chiến đấu cao, nên trận đánh thành công. Điểm nổi bật là ta chọn điểm đột phá chính xác, tập trung binh hỏa lực vào khu vực mục tiêu hướng chủ yếu, đồng thời chú trọng cả hai hướng thứ yếu và phối hợp. Ngay từ đầu khi nổ súng, Trung đoàn 88 đã nhanh chóng tiến công, phá vỡ mối liên kết từng vị trí trong thế phòng thủ cứ điểm của địch, tạo điều kiện cho các mũi đột phá thọc sâu phát triển chiến đấu, chia cắt tiêu diệt địch. Trong quá trình diễn ra trận đánh, địch huy động pháo binh bắn gần 5000 quả đạn ngăn chặn, gây nhiều khó khăn cho ta khi tiếp cận mục tiêu, nhưng chỉ huy trung đoàn đã kịp thời củng cố đơn vị, tổ chức đưa lực lượng ở tuyến sau vượt qua những làn đạn khốc liệt của địch, tiến sát hàng rào kẽm gai để tránh hỏa lực địch sát thương. Dựa vào thế hiểm của địa hình, bộ đội ta tổ chức 6 mũi đột phá cùng một lúc, vừa hạn chế thương vong, vừa phân tán lực lượng địch đối phó, tạo thế bất ngờ, nhanh chóng hình thành nhiều mũi tiến công chia cắt, phá vỡ thế phòng thủ để ta diệt từng vị trí địch. Chiến thắng Tu Vũ tạo điều kiện cho Chiến dịch Hòa Bình phát triển giành thắng lợi vẻ vang.

Thắng lợi của trận Tu Vũ mở ra khả năng một trung đoàn bộ binh ta hoàn toàn có đủ lực lượng và sức mạnh quân sự đánh thắng một tiểu đoàn tăng cường quân địch có xe tăng, thiết giáp phòng ngự cứ điểm có công sự vững chắc, với hỏa lực pháo binh chi viện mạnh. Đây cũng là trận đánh thể hiện bước tiến bộ rõ rệt về nghệ thuật đánh trận then chốt mở màn chiến dịch lớn của bộ đội chủ lực ta trong giai đoạn cuối cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp.

Đại tá, TS Dương Đình Lập

qdnd.vn